طراحی مراکزداده
طراحی مرکزداده فرآیندی پیچیده‌ی چند‌رشته‌ای (Multi-Discipline) و یکپارچه با تاثیرپذیری متقابل از اجزا است که قبل از فرآیند ساخت آغاز و تدوین شده و در طول بازه زمانی ساخت مرکزداده نیز جریان داشته، بازبینی، تکمیل و نهایی می‌شود. با استناد به کتاب پیش‌نیازها و ضرورت‌های پروژههای مرکزداده (BICSI-Essential of Data Center Projects-2019) فرآیند طراحی مرکزداده با فرآیند سنتی طراحی ساختمان‌های مرسوم (مسکونی، تجاری یا اداری و طراحی بر اساس People Flow) متفاوت است و بر پایه درک صحیح نیازمندی‌های انفورماتیکی (شبکه، سرور، ارتباطات و …) در بخش های برق و سرمایش انجام می‌شود.
پیش‌نیازهای طراحی مراکزداده
با هدف تعریف بهینه پروژههای طراحی زیرساخت فیزیکی مراکزداده، شرکت پردیس دیبا اندیشان با تکیه بر آموختهها و تجربیات موفق خود بصورت اکید توصیه می‌نماید در چارچوب قوانین و مقررات برگزاری مناقصات و با استناد به تعرفه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای و الزامات سازمان پدافند غیر عامل، نسبت به انجام موارد ذیل بعنوان پیش نیاز تعریف و آغاز پروژههای طراحی زیرساخت فیزیکی مرکزداده اقدام گردد:
- تدوین اهداف و نیازمندی های پروژه
- تعیین سطح پدافند غیرعامل مرکزداده
- تعیین استاندارد معیار و رده / سطح افزونگی (پایداری عملیاتی) مرکز داده
- تعیین رویکرد ساخت مرکزداده (مرسوم/ سبک سازه/ کانتینری)
- تعیین ظرفیت (اولیه، … نهایی) و فازبندی گسترش مرکزداده
- برآورد بودجه طراحی و ساخت مرکزداده
- تعریف مدل واگذاری پروژه طراحی و پروژه ساخت مرکزداده
- تعریف شرایط واگذاری/ انتخاب مشاور و انعقاد قرارداد
- تدوین شرح خدمات و فهرست خروجیهای طراحی مرکزداده
- تدوین برنامه زمانی کلی طراحی مرکزداده
الزامات و سطح پدافندی مراکزداده
بر اساس آخرین نسخه الزامات و ملاحظات پدافند غیرعامل در مراکزداده و با استناد به دستورالعمل تعیین سطح پدافند غیرعامل، مراکزداده در چهارسطح قابل حفاظت، مهم، حساس و حیاتی طبقه‌بندی می‌شوند. لذا با توجه به الزام دستگاه‌های اجرایی به رعایت الزامات تعریف شده و استفاده از مشاوران و پیمانکاران مورد تائید سازمان پدافند غیر عامل کشور در طراحی و ساخت مراکزداده سطوح مهم، حساس و حیاتی بصورت اکید توصیه می‌شود، پیش از تدوین شرح خدمات و برگزاری مناقصه و انتخاب مشاور طراح، نسبت به تعیین سطح پدافندی مرکزداده اقدام گردد.
به‌عبارت دیگر ضرورت دارد مراکزداده مهم، حساس و حیاتی و یا مراکزداده‌ای که اطلاعات مهم، حساس و حیاتی کشور را میزبانی خواهند نمود، پس از تائید سطح پدافندی خود، ضمن مکاتبه با سازمان پدافند غیر عامل کشور نسبت به دریافت فهرست مشاوران و پیمانکاران مورد تائید آن سازمان و برگزاری مناقصه از میان شرکتهای موجود در فهرست مربوطه اقدام نمایند.
استانداردها و رده افزونگی طراحی و ساخت مراکزداده
طراحی مراکزداده در بخش زیرساخت فیزیکی تحت یکی از استانداردهای بین المللی TIA-942, BICSI 002, ISO22237, EN50600 یا UPTIME قابل انجام خواهد بود. همچنین متناسب با سطح سرویس مورد انتظار از مرکزداده، میزان حساسیت سرویس‌های میزبانی شده در مرکزداده و مدت زمان در دسترس بودن زیرساخت ایجاد شده هر مرکزداده در طول سال، نسبت به انتخاب سطح یا رده افزونگی استاندارد معیار اقدام می‌شود.
مدل واگذاری پروژههای مرکزداده
پروژههای طراحی و ساخت مراکزداده دارای ماهیت انفورماتیکی هستند و بر اساس بخش‌نامه نحوه ارجاع پروژههای فناوری اطلاعات در حد معاملات بزرگ تنها به شرکتهای دارای گواهینامه رتبه‌بندی و احراز صلاحیت شرکتهای انفورماتیکی واگذار می‌شود. شرکتهای انفورماتیکی در نقش راهبر این پروژه‌ها با توجه به ابعاد پروژه و گستره تخصص‌های مورد نیاز می‌توانند از مشاوران(حقیقی) یا شرکتهای(حقوقی) ساختمانی در نقش شرکت پیرو ضمن انعقاد قرارداد مشارکت مدنی و یا در نقش پیمانکاران فرعی در پیشبرد پروژه، بهره‌برداری نمایند.
لذا هر نوع تفکیک و شکستن پروژههای مرکزداده به بخش‌های ساختمانی، الکتریکی، مکانیکی و انفورماتیکی و واگذاری آن به پیمانکاران مجزا بدون محوریت و راهبری یک شرکت انفورماتیکی، با ریسک کاهش انسجام و یکپارچگی و بروز ناهمخوانی عملکرد این اجزاء در تعامل با یکدیگر همراه بوده و مصداقی از خردکردن پروژه‌ها و مناقصات خواهد بود.
همچنین با توجه به مجموعه عوامل ذیل، واگذاری پروژه ساخت مراکزداده اغلب یا الزاماً با مدل طرح و ساخت (ePC) واگذار می‌گردد و لذا بصورت اکید توصیه می‌گردد طراحی زیرساخت فیزیکی مراکزداده در یکی از سطوح طراحی مفهومی و یا طراحی پایه و صرفا در صورت نیاز یا ضرورت کارفرما در سطح طراحی تفصیلی (شامل نقشه های اجرایی) انجام پذیرد. (رجوع شود به جدول روند بهینه طراحی و ساخت مراکزداده)
- ترجیح/ لزوم اعلام ۳ یا چند برند در هر یک از قریب به ۳۰ زیربخش مرکزداده
- لزوم به‌روزرسانی طرح پیشنهادی با برند انتخابی توسط مناقصه‌گران
- بازه زمانی ۱۲ الی ۳۶ ماهه طراحی و ساخت مراکزداده
- تغییرات سریع نیازمندی‌ها و تکنولوژی تجهیزات
- تغییر قوانین، محدودیت‌های وارداتی و تولید داخل
- و …
در ساختار کارفرمایی نیز با توجه به ماهیت انفورماتیکی پروژه های طراحی و ساخت مراکزداده و اهمیت حفظ نگرش و دیدگاه فناوری اطلاعات در مدیریت و نظارت بر پیشبرد و اجرای این نوع از پروژه ها، بصورت اکید توصیه می شود واحد، معاونت یا اداره کل فناوری اطلاعات کارفرمایان بعنوان طرف قرارداد شرکت انفورماتیکی مشاور یا پیمانکار، تعیین شوند.
همچنین توصیه می گردد از همان گام های آغازین پروژه واحد، معاونت یا اداره کل فناوری اطلاعات کارفرمایان حسب نیاز با تشکیل ساختار پروژه ماتریسی، از دانش، مهارت و تجارب کارشناسان حوزه های تخصصی وابسته در سایر واحدها، معاونت ها یا ادارات از جمله ساختمان، تاسیسات و … بهره برداری نمایند.
(شایان ذکر است برخی از موارد اعلامی فوق از قوانین و مقررات حاکم بر دستگاه‌های اجرایی/ دولتی/ حاکمیتی تبعیت می‌کند و شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی تابع شرایط و قوانین داخلی خود و دارای اختیار و آزادی عمل بیشتر در تعریف شرایط خواهند بود.)
شرایط واگذاری/ انتخاب مشاور و انعقاد قرارداد
شرایط واگذاری/ انتخاب مشاور طراحی مراکزداده(در هر یک از سطوح طراحی مفهومی، طراحی پایه و یا در صورت لزوم طراحی تفصیلی) عمدتاً بر اساس آیین‌‌نامه خرید خدمات مشاوره طی تشریفات مناقصات دومرحله‌‌ای و با شرایط عمومی همسان قراردادهای خرید خدمات مشاوره(نشریه ۴۳۱۸) به شرکتهای انفورماتیکی انجام میپذیرد.
واگذاری پروژههای ساخت مراکزداده نیز بر اساس طراحی انجام شده ترجیحاً به روش طرح و ساخت (ePC) و طی تشریفات مناقصات دو مرحله‌‌ای به پیمانکاران عمومی(انفورماتیکی) انجام میپذیرد.
(شایان ذکر است برخی از موارد اعلامی فوق از قوانین و مقررات حاکم بر دستگاه‌های اجرایی/ دولتی/ حاکمیتی تبعیت می‌کند و شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی تابع شرایط و قوانین داخلی خود و دارای اختیار و آزادی عمل بیشتر در تعریف شرایط خواهند بود.)
خدمات طراحی مراکزداده
سرفصل‌های خدمات طراحی مراکزداده در هر یک از سطوح طراحی مفهومی، طراحی پایه و طراحی تفصیلی مطابق با سند تعرفه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور تدوین شده است.
* شایان ذکر است شرح خدمات تفصیلی متناسب با نیاز هر پروژه بصورت اختصاصی در ذیل این سرفصل‌ها تعریف و ملاک استخراج فهرست خروجی‌ها یا برون‌دادهای پروژه قرار خواهد گرفت. لذا تعرفه کلی ارائه این خدمات در وبسایت تعرفه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای قابل برآورد و متناسب با سطح جزئیات طراحی(مفهومی/ پایه/ تفصیلی)، شرح خدمات تفصیلی و فهرست خروجیهای مورد انتظار کارفرمایان محترم، بصورت اختصاصی قابل کاهش یا افزایش خواهد بود.
سرفصل خدمات هریک از سطوح طراحی مراکزداده به شرح زیر است:
مطالعات اولیه و طراحی مفهومی
- مطالعه و بررسی گزارش‌های نیازسنجی تهیه شده در مرحله توجیهی بر اساس برنامه کلان فناوری اطلاعات
- مطالعات ظرفیت‌سنجی، استاندارد معیار و رده افزونگی مورد نیاز
- مطالعات پدافندی، تعیین سطح پدافند غیرعامل
- مطالعات مکان‌یابی، اقلیمی و جغرافیایی
- مطالعات خاک و بستر طبیعی زمین
- مطالعات امکان‌سنجی تامین زیرساخت‌های اساسی (برق، مخابرات و …)
- نقشه‌های شماتیک اولیه محوطه و ساختمان‌های وضع موجود (در صورت وجود)
- بررسی تاثیرات متقابل نتایج بررسی‌ها بر استخوان‌بندی و کلیات طراح
- طراحی مفهومی معماری و چیدمان کلی فضاها در مرکز داده
- طراحی مفهومی موقعیت قرارگیری ساختمان‌های اصلی و جنبی مرکز داده در محوطه
- مطالعه و معرفی سامانه‌های برق و مکانیک مناسب برای طراح مرکز داده
- تعیین و تعریف سایر سامانه‌های مورد نیاز مرکز داده با توجه به ویژگی‌های طرح
- تعیین شرح خدمات جنبی مورد نیاز و مشخصات فنی آن‌ها
- تهیه فهرست مطالعات و آزمایش‌های تخصصی مورد نیاز در مراحل بعدی
- تهیه شناسنامه ابتدایی مرکز داده و تخمین‌های اولیه زمان و بودجه طرح
طراحی پایه
- مطالعات تکمیلی و برداشت اطلاعات و نقشه‌های جزئیات وضع موجود
- مطالعات سازه‌ای، تحمل بار، زلزله و لرزش ساختمان‌های وضعی موجود
- مقایسه و بهینه‌یابی فناوری‌های مورد نیاز
- طراح پایه معماری و سازه ساختمان مرکز داده و تأسیسات
- طراحی پایه معماری و سازه ساختمان‌های جنبی و محوطه
- طراحی پایه سامانه‌های حفاظت الکترومغناطیس
- طراحی پایه سامانه‌های برق و ارت
- طراحی پایه سامانه‌های برق پشتیبان، بدون وقفه و باتری
- طراحی پایه سامانه‌های سرمایش و تهویه، مکانیکی و رک‌ها
- طراحی پایه سامانه‌های اعلان و اطفای حریق
- طراحی پایه سامانه‌های امنیت فیزیکی، نظارت تصویری و کنترل تردد
- طراحی پایه سامانه‌های ارتباطاتی شبکه و برچسب‌گذاری
- طراحی پایه سامانه‌های پایش و مدیریت زیرساخت
طراحی تفصیلی
- طراحی جزئیات معماری و سازه ضدزلزله و لرزش ساختمان مرکز داده و تأسیسات
- طراحی جزئیات معماری و سازه ساختمان‌های جنبی و محوطه
- طراحی جزئیات سامانه‌های برق و ارت
- طراحی جزئیات سامانه برق پشتیبان، بدون وقفه و باتری
- طراحی جزئیات سامانه‌های سرمایش و تهویه، مکانیکی و رک‌ها
- طراحی جزئیات سامانه‌های اعلان و اطفای حریق
- طراحی جزئیات سامانه‌های امنیت فیزیکی، نظارت تصویری و کنترل تردد
- طراحی جزئیات سامانه‌های ارتباطاتی شبکه و برچسب‌گذاری
- طراحی جزئیات سامانه‌های پایش و مدیریت زیرساخت
- طراحی جزئیات یکپارچه‌سازی و نهایی‌سازی
- تشریح روش‌های بهره‌برداری
- تدقیق شناسنامه مرکز داده و بودجه‌ریزی و زمان‌بندی پروژه
- تدوین اسناد مناقصه، ارزیابی کیفی و ارزیابی فنی بازرگانی پیمانکاران / تأمین‌کنندگان
- تدوین فهرست جامع و تفکیکی تجهیزات (LOM) و خدمات (LOS)
خدمات نظارت مراکزداده
سرفصل‌های خدمات نظارت مراکزداده در هر یک از سطوح نظارت عالیه و نظارت کارگاهی مطابق با سند تعرفه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور تدوین شده است.
شایان ذکر است شرح خدمات تفصیلی متناسب با نیاز هر پروژه بصورت اختصاصی در ذیل این سرفصل‌ها تعریف و ملاک استخراج فهرست خروجی‌ها یا برون‌دادهای پروژه قرار خواهد گرفت. لذا تعرفه کلی ارائه این خدمات در وبگاه تعرفه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای قابل برآورد و متناسب با سطح جزئیات، شرح خدمات تفصیلی و فهرست خروجیهای مورد انتظار کارفرمایان محترم، بصورت اختصاصی قابل کاهش یا افزایش خواهد بود.
لازم به توضیح است خدمات نظارت پروژههای مراکزداده در سه مرحله قبل، حین و پس از اجرا انجام میپذیرد.
سرفصل خدمات نظارت مراکزداده در هر یک از سطوح به شرح زیر است:
نظارت قبل از اجرا
خدمات نظارت قبل از اجرا عمدتا همزمان با برگزاری فرآیند مناقصه طرح و ساخت مراکزداده، جهت همراهی با کارفرما در موارد ذیل انجام میپذیرد.
- ارزیابی شکلی پیشنهادهای مناقصه‌گران
- ارزیابی کیفی مناقصه‌گران
- ارزیابی فنی بازرگانی پیشنهادهای مناقصه‌گران
- بررسی طرح‌های پیشنهادی مناقصه‌گران
- نهایی‌سازی طرح و فهرست LOM و LOS مناقصه‌گران
- بررسی شکست کار و برنامه زمان‌بندی پیشنهادی مناقصه‌گران
- تشکیل کمیته فنی بازرگانی در فرآیند برگزاری مناقصات
- نهایی‌سازی شرایط اختصاصی قرارداد با پیمانکار اجرایی
نظارت عالیه (حین اجرا)
- نظارت عالیه بر برنامه ریزی و کنترل پیشرفت کار
- نظارت عالیه بر طراحی و مهندسی اجرا
- نظارت عالیه بر اجرا و تحویل موقت
- نظارت عالیه بر تدارکات و کنترل کیفیت
- نظارت عالیه بر پرداخت‌ها و کنترل هزینه‌ها
- نظارت عالیه بر دوره بهره‌برداری آزمایشی و تحویل قطعی
نظارت کارگاهی (حین اجرا)
- نظارت کارگاهی بر برنامه‌ریزی و کنترل پیشرفت کار
- نظارت کارگاهی بر طراحی و مهندسی اجرا
- نظارت کارگاهی بر تدارکات و کنترل کیفیت
- نظارت کارگاهی بر پرداخت‌ها و کنترل هزینه‌ها
- نظارت کارگاهی بر دوره بهره‌برداری آزمایشی و تحویل قطعی
نظارت پس از اجرا
خدمات نظارت پس از اجرا عمدتا پس از تحویل قطعی مراکزداده، به جهت همراهی با کارفرما در آغاز فرآیند بهره‌برداری، مدیریت و نگهداری مرکزداده تحویل شده در موارد ذیل انجام میپذیرد.
- نظارت بر انعقاد قرارداد و عملکرد پیمانکاران پشتیبانی و نگهداری مراکزداده
- نظارت بر انجام برنامه‌های آموزش اولیه و دوره‌ای کارکنان مرکزداده
- نظارت بر عملکرد کارکنان مرکزداده در شیف‌های کاری تعریف شده
- نظارت بر انجام بهینه برنامه‌های مدیریت و نگهداری مرکزداده
خدمات مدیریت طرح مراکزداده
مدیر طرح که مدیر پیمان یا عامل چهارم نیز نامیده می‌شود، شخصیتی حقوقی است که به نمایندگی از طرف کارفرما و به منظور بهره‌گیری از دانش، مهارت‌ها، ابزارها و فنون مدیریتی، وظیفه مدیریت، هماهنگی و نظارت بر مجموعه‌ای از پروژههای مرتبط را در جهت دستیابی به اهداف استراتژیک به منظور کسب اطمینان از تعریف مناسب شرح کار، پیشرفت مناسب پروژه‌ها، ایجاد پایگاه دانش پروژه‌ها و صحت نتایج حاصل از اجرای پروژه‌ها بر عهده دارد.
سرفصل‌های خدمات مدیریت طرح مراکزداده مطابق با سند تعرفه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور تدوین شده است.
شایان ذکر است شرح خدمات تفصیلی مدیریت طرح متناسب با نیاز هر پروژه بصورت اختصاصی در ذیل این سرفصل‌ها تعریف و ملاک استخراج فهرست خروجی‌ها یا برون‌دادهای پروژه قرار خواهد گرفت. لذا تعرفه کلی ارائه این خدمات در وبگاه تعرفه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای قابل برآورد و متناسب با سطح جزئیات، شرح خدمات تفصیلی و فهرست خروجیهای مورد انتظار کارفرمایان محترم، بصورت اختصاصی قابل کاهش یا افزایش خواهد بود.
سرفصل خدمات مدیریت طرح مراکزداده به شرح زیر است:
- مدیریت برنامه‌ریزی
- مدیریت ارجاع کار
- مدیریت مطالعات، طراحی اولیه و طراحی تفصیلی
- مدیریت تدارکات، ساخت، نصب و تکمیلی
- مدیریت کیفیت
- مدیریت زمان
- مدیریت هزینه
- مدیریت ایمنی
- مدیریت امور قراردادی
- مدیریت بر تحویل و راه‌اندازی
- مدیریت مستندسازی
- مدیریت ارزیابی و ارزش‌یابی
- مدیریت اطلاع‌رسانی
- رسیدگی و اظهارنظر در مورد وظایف غیرقابل واگذاری
